Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy "Maska"

Przewodnik po filozofii umysłu jest zbiorem artykułów prezentujących aktualny stan badań naukowych w obszarze głównych dyscyplin filozoficznych, od metafizyki i epistemologii po bioetykę i kognitywistykę.

"Jak żelazo z bezczynności rdzewieje, a woda gnije lub marznie od zimna,
tak umysł psuje się bez ćwiczenia."
- Leonardo da Vinci

Wprowadzeniem do przewodnika jest praca redaktorów tomu: Marcina Miłkowskiego i Roberta Poczobuta, w którym prezentują koncepcje i problemy filozofii umysłu. Kolejne artykuły, z których składa się przewodnik, zawierają teksty napisane przez czołowych polskich filozofów umysłu oraz autorów reprezentujących dyscypliny blisko związane z tą dziedziną – wchodzące w skład szeroko rozumianej kognitywistyki.
Pierwszy rozdział, otwierający rozważania na temat filozofii umysłu, poświęcony jest problemowi psychofizycznemu. W swojej treści prezentuje odmienne własności umysłu i ciała oraz wzajemne reakcje przyczynowe. W kolejnym rozdziale w sposób syntetyczny ujęta została wiedza na temat percepcji i pamięci. W rozdziale trzecim zawarte zostały artykuły reprezentacji umysłowych, od źródeł, poprzez rozważania nad charakterem reprezentacyjnym systemu poznawczego, modeli umysłowych, do przedstawienia postaw propozycjonalnych. Rozdział czwarty poświęcony został świadomości, samoświadomości i jaźni. Pierwszy artykuł tego rozdziału prezentuje współczesne dyskusje na temat świadomości. Kolejne teksty to rozważania nad samoświadomością, samowiedzą oraz jaźnią i tożsamością osobową. Następne rozdziały przewodnika prezentują problemy i stanowiska analitycznej filozofii poznania, sposobów poznawania innych umysłów, sztucznej inteligencji oraz rozważania na temat umysłu i metalogiki.
Rozdział siódmy, zamykający publikację, zawiera odniesienie do ewolucji umysłu i filozofii neuronauk. Pierwszy artykuł tego rozdziału w sposób szczególny traktuje zagadnienie kategoryzacji umysłów, ich genezy oraz zasad ewolucji. W swoich rozważaniach autorzy opierają się między innymi na publikacjach Donalda R. Grifina, wybitnego znawcy badań nad umysłem oraz Edwarda O. Wilsona, uważanego za naukowca mającego wyjątkowo oryginalne podejście do kwestii ewolucji mózgu i umysłu. Autorzy również prezentują interpretację sposobów zmian procesów poznawczych Cecylii Heyes oraz Daniela Dennetta. Twórcy artykułu próbują także znaleźć odpowiedź na pytanie o to, czy wszystkie cechy umysłu są adaptacjami. Ostatnim artykułem tego rozdziału, jak również całego opracowania, jest praca Piotra Przybysza, traktująca o neurofilozofii i filozofii neuronauk. Autor zastanawia się, dlaczego filozofia zajmuje się naukami o mózgu, prezentuje proces rozwoju kognitywistyki oraz pokazuje neurofilozofię jako liczne przedsięwzięcia powstające na styku filozoficznej refleksji nad umysłem i biologicznie zorientowanych badań nad mózgiem.
Całość opracowania oraz bogata bibliografia pozwolą czytelnikowi na głębokie poznanie zagadnień filozofii umysłu, ale co najistotniejsze – dadzą możliwość znalezienia odpowiedzi na wiele nurtujących pytań. Wiele fragmentów niewątpliwie wymaga skupienia, jednak przejrzystość i dokładność opisu zawartych w książce zagadnień niewątpliwie ułatwi pojęcie podstaw filozofii umysłu każdej osobie, która tylko tego zapragnie.

Książka została wydana nakładem wydawnictwa WAM.

Autor: Gracjana Krukowiecka